Öncelikle İslami usullere göre caizlik şartları nelerdir, hangi kıstaslara uyan mallar, sistemler caizdir buna bakalım:
1- Satılan mal helal ise,
2- Ticaret sırasında hile ve/veya faiz yoksa,
3- Alışveriş insanları lüks ve israfa teşvik etmiyorsa,
caizdir.
Network marketingin mantığı ise şudur: Piyasaya sürülen mal ve hizmetleri müşteriye gelene kadarki süreçte yer alan aracıları ortadan kaldırarak ya da azaltarak daha ucuza sunmaktır. Yani mal ve hizmetlerin piyasa fiyatı üstünde olması söz konusu değildir. Piyasa fiyatının üstünde olan herhangi bir satışta, satın alınan şey ürün veya hizmet değil, para kazanma sistemidir. Networkün doğasında bu yoktur, kaldı ki caiz olmamasının yanı sıra yasadışıdır da. Bu yüzden 3. madde açısından network marketing için bir problem yoktur.
Satılan malın helalliği, o mal veya hizmetin etkisine göre belli olur. Örneğin domuz etini network marketing sistemi ile satarsanız bu yasal olacaktır fakat caiz olmayacaktır. Çünkü satılan mal İslami şartlara göre haramdır. Mega Holdings üzerinden örnek verecek olursak; web sitesi helal bir üründür çünkü kullanımı tamamen kullanıcıya aittir. Burada şunu da belirtmek gerekir ki, web sitesinin kötü amaçlarla kullanılıyor olması network marketingin caiz olmadığı anlamına gelmez. Nasıl ki bıçakla adam da öldürülebildiği halde bıçak kullanmak, almak-satmak haram değilse web sitesi de değildir.
Yukarıdaki son bahsettiğim konuya göre network marketing 1. maddeye de uymaktadır.
2. madde en zor anlaşılabilecek, farkedilebilecek noktadır. Çünkü ürünün, mal ve hizmetlerin içine faiz ve hilenin girip girmediğini tam olarak bilmek için sürece hakim olmak gerekmektedir. Ancak buradaki en önemli kıstasımız yine piyasadır. Satılan ürünlerin, sunulan hizmetlerin piyasadaki kıyasları eğer network marketing sisteminde sunulana benzerse çok büyük ihtimal problem yoktur. Kaldı ki zaten yasalar gereği piyasada emsali olmayan, yani kıyaslanabilecek bir örneği bulunmayan hiçbir mal ve hizmet network marketing sistemi ile satılamaz. Bu da en büyük güvencedir.
İslami şartları ele alarak incelersek yukarıdaki sonuçlarla karşılaşırız. Ancak akla gelen sorular bunlarla sınırlı değildir. Bunların dışında en çok söylenen şey başkalarının sırtından yatarak para kazanmadır. Ancak bu iddiayı ortaya atanların da aslında biraz dikkatli düşündüklerinde ne kadar büyük bir yanılgı içinde oldukları anlaşılır.
Network marketingde kimse kimsenin sırtından para kazanmaz. Herkes kendi yaptığı işten, satıştan, kurduğu organizasyondan ve onun ilerlemesinden sorumludur. Evet, büyük ve sağlam bir organizasyona ulaşıldığında yemek yerken, spor yaparken, kitap okurken, hatta uyurken para kazanıldığı olur. Ancak kritik nokta şudur ki; sizin organizasyona dahil olmamış olmanız kimsenin olmayacağı anlamına gelirdi. Yani ekibiniz de bir anlamda sizin sayenizde para kazanmaktadır. Şu Hadis-i Şerif durumu çok iyi açıklamaktadır:
İyi işe vesile olan, hayatında ve öldükten sonra da o işi yapanlar kadar sevap kazanır. Kötü işe ön ayak olana da, bu iş terk edilinceye kadar, bunun günahı yazılır.
[Taberani]
Bunu şöyle düşünün: Bir işletme açıyorsunuz, başına her şeyiyle ilgilenecek birini koyup çalışanları belirliyorsunuz. Siz de sadece yılda iki kere muhasebeyi kontrol etmek için şirketi 1 saatliğine ziyaret ediyorsunuz. Bakıldığında burada siz o kadar kişinin çalışmasından para kazanıyorsunuz. Ancak herhangi biri çıkıp sizin haksız kazanç sağladığınızı iddia edebilir mi? Ya da bugün Facebook bizim sayemizde günde milyarlarca dolar kazanıyor, peki Marc Zuckerberg için haram para mıdır bu? Tabiki de hayır. Networkte de böyledir. Organizasyon kurmak, sürekli nakit akışı sağlamak için boru hattı inşa etmeye benzer. En büyük farkı da şudur: Normal ticarette işletmede çalışan o insanlar ne kadar uğraşırlarsa uğraşsınlar sizden az kazanırlar. Ancak networkte ekibinizdeki herhangi biri sizden daha fazla para kazanabilir. Eğer caiziyet ve adaletten bahsediliyorsa, şahsi fikrim networkün çok daha adil para dağıttığıdır.
Bir diğer dikkat çekici fark da şudur: Örneğin ülkemizde aynı statüdeki memurlar aynı maaşı almaktadırlar. Ancak herkesin aynı parayı hak ettiğini söyleyebilir miyiz? Elbette hayır, çünkü muhtemelen birileri diğerinden daha fazla çalışmaktadır. Network marketingde ise çalıştığın ve başardığın kadarını alırsın. Kazancını sen belirlersin, bu yüzden de ipler senin emeğinin, çabanın elindedir.
Kaldı ki network marketing sektöründe sadece 1 ay çalışmış birisine yatarak para kazandığını söyleyin bakalım, o da size harcadığı efor ve emekten bahsetsin. Hiçbir başarıya yatarak ulaşılmaz.
Helal bir ticarette ürünün geri iadesi söz konusudur. Network Marketing'de de geri iade vardır. Yasalarla bu hak korunmaktadır.
Caiziyet yasallıktan farklıdır, bu yüzden şirketin yasal olması her zaman caiz olduğu anlamına gelmez. Hatta bazen caiz olan bir network sistemi bile bazı insanlar için haram olabilir. Peki nasıl olur bu?
İnsanlara ürünleri zorla satıyorsanız,
Sadece ürünü satıp, sözünü verdiğiniz desteği esirgiyorsanız,
Alışveriş sırasında ‘yalan’ söylüyorsanız,
Amacınız ‘insan avı’ysa,
Kullanmadığınız bir ürünü insanlara tavsiye ediyorsanız,
siz de haram iş yapıyorsunuz demektir. Ancak özellikle tekrar belirtiyorum ki bu durum sizin iş mantığınız ve yaptığınız davranışlardan dolayı sadece sizi bağlayan bir olaydır. Sonuçta aynı işi hakkıyla ve doğru yoldan yapıp helal para kazanan insanlar da varsa, burada suçlu şirket, ürün veya sektör değil sizsinizdir. Bir doktor ilaç kaçakçılığı da yapabilir fakat bu durum doktorluğa mal edilemez.
Son olarak yazımın başında belirttiğim konuya değinmek istiyorum. Evet, caiziyet meselesinin aslında insanların temel endişesi olmadığını düşünüyorum. Ve öyle de. Çünkü işin İslami boyutunu önemseyen bir insan bu hassasiyeti yaptığı her işte gösterir, göstermelidir. Aynı sorgulamayı normal bir meslekte yapmıyorsa bu konuda samimi olduğunu söyleyemeyiz. İnsanlar bazı başka problemlerini söyleyemez ve bu tarz –aslında çok da önemsemedikleri- konuları ön plana çıkarırlar. Bu durum caiziyet meselesini sadece bir paravan olarak kullanmaktan başka bir şey değildir.
Bu konuda İslami bilgisi geniş insanların da yaptıkları yorumlar değişiklik gösterebiliyor, çünkü onlar da ellerine gelen, gördükleri ve duydukları duruma ve olaya göre yorumlarını yapıyorlar. İslam’ın caiziyet konusundaki sınırları bellidir. Bu yüzden çalışacağınız network marketing şirketinin çalışma sistemiyle ilgili gerçekten endişeniz varsa bu kıstaslara göre rahatlıkla yargıya varabilirsiniz. Edindiğiniz bilgilerle de istediğiniz hocaya danışırsınız.
Kaynak: http://business.mgulen.com/?p=780
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder